Reflü: Nedenleri, Belirtileri, Teşhis ve Tedavisi
Gıdaların sindirimi sırasında kullanılan mide asidi yemek borusuna çıktığı zaman, yapısı mide asidinden korunmak için uygun olmayan yemek borusunda yanmaya neden olur ve bu duruma reflü adı verilir. Reflünün en yaygın belirtileri; yemek borusunda meydana gelen yanma (göğüs bölgesinde hissedilir), mide sıvısının ağıza gelmesi ve hazımsızlıktır. Reflü genel olarak, aşırı mide asidi üretimine neden olan gıdaların daha az tüketilmesi ile kontrol altına alınabilir. Mide asidi üretimi beslenmede yapılan değişimlerle azaltılamazsa, mide asidini düzenleyici ilaçlar kullanılabilir. Reflü tedavi edilmediği ya da kontrol altına alınmadığı takdirde, yemek borusu yüzeyinde tahribata yol açabilir ve yemek borusu kanseri riskini önemli oranda arttırır.
Sık Görülen Reflü Belirtileri
Göğüs Ağrısı: Mide asidi, mide de bulunan gıdaları parçalamak için kullanılır. Mide zarının yapısı bu aside uygun olduğu için midede bir sorun yaşanmaz. Ancak mide asidi yemek borusuna çıktığı zaman yemek borusu asidin etkisiyle yanmaya başlar. Bu yanmayı göğsümüzde ağrı olarak hissederiz. Bu ağrılar genellikle yemek sonrasında, mide asidinin salgılandığı zamanlarda oluşur. Sindirimi zor, aşırı baharatlı yemekler yediyseniz, bu gıdaların sindirimi için mide daha fazla asit salgılar ve reflünün neden olduğu ağrılar daha uzun süreli olur.
Reflünüz varsa mide asidinin yol açtığı ağrıları hafifletmek için dik pozisyonda oturmalısınız. Uzanırsanız mide asidi yemek borusuna daha kolay gelir. Bu pozisyonu yatarken de koruyabilmeniz için diğer yastıklara göre dik (üçgen şeklinde) üretilen özel “reflü yastıkları” bulunmaktadır.
Acı Tat: Bazen mide asidi yemek borusundan geçerek ağıza gelir ve bu da ağızda acı bir tada (mide asidi nedeniyle) yol açar. Asit tam olarak ağıza kadar ulaşmasa bile gırtlağa kadar gelmesi de acı tada neden olabilir.
Ses Kısıklığı: Sesiniz kısıldığında gribe yakalandığınızı ve soğuk algınlığının ilk aşamalarını yaşadığınızı düşünebilirsiniz. Ancak bunun nedeni reflü olabilir. Mide asidi yemek borusunda ilerleyip ses tellerinin bulunduğu bölgeye gelip onları tahriş edebilir. Özellikle yemek sonrası, 1-2 saat içinde sesiniz kısılıyorsa bunun reflü belirtisi olma ihtimali yüksektir.
Boğaz Ağrısı: Reflünün, genellikle soğuk algınlığı ile karıştırılan bir diğer belirtisi de boğaz ağrısıdır. Mide asidinin tahriş ettiği yemek borusunda ağrılar görülebilir. Eğer soğuk algınlığının hapşırma ve burun akıntısı gibi diğer belirtilerini yaşamadan sadece boğazınız ağrıyorsa bu reflü belirtisi olabilir.
Öksürük: Öksürük, göğüs ağrısı kadar yaygın bir reflü belirtisi değildir ancak reflüsü olanlarda ara ara görülebilir. Öksürük akşam saatlerinde, özellikle yemek sonrasında artar ve şurup, çay gibi geleneksel yöntemlerle geçmez.
Hazımsızlık: Reflü şikayeti olan kişilerin çoğunda “dispepsi” adı verilen sindirim güçlüğü sendromu da görülmektedir. Dispepsi genel olarak hazımsızlık nedeniyle yaşanan mide sorunlarıdır. Geğirme, yemek yedikten sonra mide bulantısı, şiş ve sert bir karın, karnın üst kısmında ağrılar ve genel rahatsızlık hissi dispepsi belirtileri arasındadır.
Mide Bulantısı: Mide bulantısı pek çok farklı sağlık sorunu nedeniyle yaşanabildiği için bulantıya reflünün neden olup olmadığı belirlemek pek kolay değildir. Ancak bazı kişilerde reflü sadece mide bulantısı ile kendini belli edebilir. Mide bulantısı yemeklerden sonra (30 dakika – 2 saat arasında) artıyorsa bu reflü belirtisi olabilir.
Reflü Belirtileri Ne Zaman Görülür?
Relü belirtileri genellikle ağır (et yemekleri, yağlı ve baharatlı yemekler, alkol tüketimi, kafeinli içecek tüketimi…) bir yemek sonrasında ortaya çıkar. Belirtiler geceleri artar ve göğüs ağrıları akşam yemeğinden sonra şiddetlenebilir.
Hamile kadınların yaklaşık olarak yarısında reflü görülmektedir. Bunun nedeni artan hormon düzeyleri ve büyüyen fetüsün bölgeye yaptığı baskıdır. Hamilelikte yaşanan reflü doğum sonrası ortadan kalkar.
Reflü Belirtilerini Şiddetlendiren Durumlar
Mide asidinin fazla ya da az üretilmesi büyük oranda tüketilen gıdalarla ilgilidir. Mide asidi fazla üretildiğinde reflünün neden olduğu belirtilerin şiddeti de artar. Reflü hastaları mide asidi, dolayısıyla yemek borusundaki yanmanın artmaması için; asitli meyvelerden, çikolatadan, kafeinli içeceklerden, alkolden, aşırı yağlı yiyeceklerden, aşırı baharatlı yiyeceklerden, kızarmalardan, nane, sarımsak, soğan ve domatesten uzak durmalıdır.
Sigara kullanıyorsanız reflü ağrılarını daha sık yaşamanız normal. Çünkü sigara yemek borusu ve mide arasındaki, mide asidinin yemek borusuna çıkmasını önleyen kapakçığı zayıflatır.
Baş ağrısı için düzenli olarak aspirin kullanıyorsanız 2 kere düşünün. Aspirin ve benzeri ilaçlar reflü belirtilerini şiddetlendirir. Ayrıca bazı yüksek tansiyon ilaçları, antibiyotikler, astım ilaçlar ve osteoporoz ilaçlarının reflüyü tetiklediği bilinmektedir.
Lokmalarınızı iyi çiğneyin ve yemeğinizi yavaş yiyin. Araştırmalar iyi çiğnenmemiş lokmaların, sindirim sırasında mideye düşen görevi arttırarak daha fazla mide asidi üretilmesine neden olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca yavaş yemek yemek daha az gıdayla doymanıza yardımcı olur, bu sayede sindirime binen yükü hafifletmenizi sağlar.
İlaçlar: Aspirin ve benzeri ilaçlar (ibuprofen, advil, nuprin…) reflü belirtilerini şiddetlendirebilir. Ayrıca tansiyon ve anjin tedavisinde kullanılan kalsiyum blokerları, idrar yolu enfeskiyonu tedavisinde kullanılan ilaçlar, bağırsaklarıdaki kas kasılmalarını (spazmlarını) yatıştırıcı ilaçlar, osteoporoz ilaçları, idrar söktürücü ilaçlar, antibiyotikler, potasyum ve demir takviyeleri reflü belirtilerini arttırabilir.
Reflü Belirtilerini Hafifletmek İçin Neler Yapabilirim?
Reflü belirtilerini hafifletmek için aşağıdaki basit yöntemlerden yardım alabilirsiniz.
Sakız Çiğnemek: Yapılan araştırmalara göre, yemekten 30 dakika sonra şekersiz sakız çiğnemek mide asidinin dengelenmesini sağlıyor. Bunun nedeni ise sakız çiğnemenin salya üretimini arttırması ve salyanın fazla mide asidinin vücuttan daha çabuk atılmasını sağlaması.
Karbonat: Eski bir yöntem olmasına karşın mide asidini karbonat ile dengelemek hala geçerli bir yöntem. Reflü belirtililerini azaltmak için 1 bardak suya 1 çay kaşığı karbonat ekleyerek içebilirsiniz. Ancak uzmanlar reflü için karbonatın sık kullanılması taraftarı değil çünkü, aşırı tuzlu olan karbonat vücudun su tutarak şişmesine ve mide bulantısına neden olabiliyor.
Aloe Vera: Harici kullanımda yaraların, yanıkların iyileşmesine yardımcı olan aleo vera aynı zamanda reflü belirtilerini önlemek içinde tavsiye ediliyor. Ülkemizde yaygın olarak satılan bir ürün olmamakla birlikte aloe vera suyu yemek borusundaki yanmayı alıyor. Kullanım önerisi ise yemeklerden önce yarım su bardağı içilmesi şeklinde.
Antiasitler: Mide asidini dengeleyen ve fazla asit üretimini önleyen antiasit tabletler reflünün şiddetlendiği anlarda kullanılabilir.
Yemeklerden Sonra: Yemeklerden hemen sonra uzanmayın veya egzersiz yapmayın. Yatmak (koltuğa uzanmak dahil) ve egzersiz için en az 2 saat bekleyin.
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
Reflü için ilaç kullanıyorsanız ve bu ilaçlar belirtileri hafifletmiyorsa doktora gitmeniz gerekebilir. Ayrıca aşağıdaki listede yer alan “alarm” veren durumlarda vakit kaybetmeden doktor muayenesi olmanız önerilir.
Kusmukta kan bulunması
Beklenmeyen kilo kaybı
Siyah, yağlı görünen dışkı
Yutkunurken zorlanma ve ağrı oluşması
Sesli nefes alıp verme ve kuru öksürük
Özellikle sabahları yaşanan ses kısıklığı
Geçmeyen, nedensiz hıçkırık
1-2 hafta süren mide bulantısı
Reflü nedeniyle yaşanan göğüs ağrısı bazen kalp kriziyle karıştırılmaktadır. Reflü ağrısı genellikle “yanma” şeklinde görülür. Ancak durumdan emin değilseniz doktorunuzu arayın.
