Bipolar Bozukluk Teşhisi Nasıl Konur ?
Bu hastalığın teşhisi zordur, hekimin veya psikiyatristin geçmiş zamanlarda hastaları ile yaşadığı deneyimler ve gözlemler çok önemlidir. Bipolar bozukluk hastalığının bir çok türü ve türevi olduğu gibi psikolojik hastalıkların belirtileri ile aynı şekilde belirtiler vermesi tanıyı güçleştirir. Tanı da belli bir laboratuvar kalıbı bulunmamaktadır. Yani kanında şu değerler fazla çıkarsa, bu değerler az çıkarsa bipolar bozukluktur demek mümkün değildir.
Öncelikle hastanın ataklar öncesi ve atak halindeki davranışlarının bir yakını tarafından iyi gözlemlenmesi ve bunu psikiyatriste detayları ile anlatması gerekir. Bipolar bozukluk belirtileri sayıldığında bir çok kişi kendinde de veya yakınlarında da böyle bir rahatsızlık olduğunu düşünebilir. Bu bilinçsizce etiketlemek olur. Bipoal bozukluğun kendine has bazı belirtileri vardır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki bu hastalık ataklar halinde gelişen ve atak geçince hastanın hayatını normal şekilde sürdürdüğü bir rahatsızlıktır. Her insan hayatında inişli çıkışlı dönemler yaşar, bazen çok keyiflidir, bazen de mutsuzluktur. Bunları yaşayan birine hemencecik bipolar bozukluk tanısı konamaz.
Bipolar bozukluğun iki çeşit atağı bulunmaktadır. Birinci tip atak manik ataktır. Kişiye atak gelince kendini frenleri tutmayan arabada son sürat yol alıyormuş gibi hisseder. Normal zamanlarda toplum baskısı veya edindiği ahlaki değerler nedeniyle yapmaktan çekindiği davranışları sergiler. Sarkıntılığa ve teşhire varan cinsel eğilimler buna örnektir. Sebepsiz ve bulaşıcı neşesi vardır. Komik ve ilginç şeyler anlatır, sürekli anlattığı şeylerin devamını getirir. Ses tonunu ayarlayamaz, yüksek tondan konuşur. Lafının bölünmesine izin vermez, cümleleri birbirine ekler. Arabayı, kaza yaparım endişesi olmadan son sürat kullanır.
Bilinç altında hayranlık duyduğu kişilere açıkça ilanı aşk eder, hatta evlenme teklifinde bulunur. Normal zamanlarda parasının hesabını bilen biri olsa da mani atağı gelince hesapsızca harcamaya başlar. Bankadaki hesabını şuursuzca boşaltır, kredi kartı limiti dolana kadar ihtiyacı olmayan eşyaları, kıyafetleri satın alır. Manik evredeki kişiler ne neşelerinin ne de öfkelerinin kontrollerini yapabilirler, freni boşalmış kamyon gibi şuursuzca hareket ederler.
Ergenlik döneminde mani ataklarında “aşk” gözlenir. Duygular hiç olmadığı kadar yoğunlaşmıştır çünkü. Gençlik dönemi mani atakları, yaşa verilip etrafı tarafından ciddiye alınmayabilir.
Kişi mani atağında iken kendinde bir sorun olduğunu düşünmeyebilir. Fakat atak geçince yaptıklarından pişman olabilir. Bazı davranışlarını ise hiç hatırlamayabilir. Mani atakları hastalığın şiddetine göre değişkenlik gösterir. Bu atakları hipomani yani hafif mani evresi şeklinde atlatanlar olduğu gibi, şizofreni hastaları gibi sanal dünyaya geçenler, hayaller görenler, kendine yüce makamlardan seslenildiğini söyleyenler vardır. Bipolar bozuklukta bir kişinin mani devresi en az bir hafta sürer. Bu belirtileri iki üç gün yaşayan kişilere bipolar bozukluk tanısı koyulmaz.
Depresyon atakları ise hasta için daha çekilmezdir. Sanki hastanın içinden özgüven çekilip gitmiştir. Hatta bazıları acı çekmeye layık olduğunu bile düşünür bu evrede. Dıştan bakıldığında salon bitkisi kadar sakin, iç dünyasında ise cehennem kazanlarına atılmış gibi acı yaşamaktadırlar. Kimse ile görüşmek istemez ve mütemadiyen yorgundurlar. İntihar eğilimleri görülür. Bu duygu çökkünlüğü durumu en az iki hafta devam eder.
Birinde bu tür belirtiler görüldüğünden bipolar bozukluktan şüphelenmek gerekir. Kliniğe yatırılan hastada bu belirtiler gözlemlenir. Bipolar bozukluk hastalarında beyin kimyasalları düzensizleşmiştir, buna bağlı olarak da beyinin elektriksel haritası normal insana göre farklıdır. EEG çekilerek beyinin elektriksel haritası günden gün gözlemlenir. İlaç verilerek ilaçların beyinde ne tür etki yaptığı, beyinin elektrik haritasının ne şekilde değiştiği takip edilir. Bu hastalığı teşhis etmek konusunda uzman olan psikiyatristlerin işidir, yeterli deneyimi olmayanların anlayabilmeleri zordur
Klinik deneyim önemli. Net bir laboratuvar kalıbı yok . davranış bozukluklarından anlaşılır. Doktor olmaya bile gerek yok. Zorunlu olarak hastaneye yatırmak gerekir.
Depresif dönemler, mevsimler. Manik olmasa bile olabilir.
Çocukta Bipolar Bozukluk Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır ?
Bipolar bozukluk genellikle yirmili yaşlarda veya erken yetişkinlik denilen dönemde (17-20 yaşlar) görülür. Çocuklarda da nadiren görülebilir. Ergenlik döneminde çocuğun bunalıma girmesi veya ayağının yerden kesilmesi sık görülen durumlar olduğu için bipolar bozukluk belirtileri basit psikolojik rahatsızlıklar veya gençlik heyecanları ile karıştırılabilir.
Belirtileri iyi analiz etmek için çocuğu iyi gözlemlemek gerekir. Bu dönemde hastalığın tipik özellikleri manik dönemde, gevezelik derecesinde aşırı ve basınçlı konuşmak, akla hayale gelmedik projeler üretmek ve ailesini, arkadaşlarını zorlayacak davranışlarda bulunmaktır. Depresif dönem ise aşk acıları ile geçer.
